Takimi midis Presidentit serb Aleksandar Vuçiç dhe atij të Kosovës Hashim Thaçi në Uashington, është rregulluar “pas shpinës” së Bashkimit Evropian, shkruan New York Times (NYT) dhe tregon se SHBA po largohet nga aleatët e saj në Bruksel.
Në një analizë të gjerë të statusit aktual të dialogut dhe angazhimit të SHBA në proces dhe rolin e Richard Grenell në negociata, gazeta pretendon, ndër të tjera, se Vuçiç dhe Thaçi arritën një marrëveshje të fshehtë për kushtet e marrëveshjes së ardhshme, përfshirë idenë e ndryshimit të kufijve të Kosovës. Për këtë, gazeta citon fjalët “katër ish-zyrtarë amerikanë, të cilët cituan njerëz të përfshirë në negociata”.
NYT gjithashtu deklaron se përkrahësit e qasjes së Grenellit për negociatat midis Serbisë dhe Kosovës besojnë se marrëveshja e fshehtë midis Thaçit dhe Vuçiç justifikon strategjinë e re amerikane.
“Megjithëse funksionet e tyre janë vetëm nominale, të dy presidentët kanë një ndikim që tejkalon shumë fuqitë e tyre kushtetuese,” vlerëson gazeta.
Ndryshimi i politikave me Donald Trump
Përkrahësit e ideve të Grenellit thonë se nuk ka pasur negociata përpara se ai të hynte në dialog, ndërsa kritikët shprehin shqetësimin se takimi i Shtëpisë së Bardhë është një shpërblim për njerëzit e kritikuar në vendet e tyre për minimin e demokracisë.
NYT, megjithatë, i kushton vëmendje të veçantë faktit që deri më tani të gjitha administratat amerikane, qoftë demokratët apo republikanët, kanë qenë garantues të sigurisë në Kosovë, në bashkëpunim me evropianët, ndërsa “nën administrimin e Donald Trump, bashkëpunimi me partnerët evropianë është zhdukur, dhe takimi i javës tjetër u planifikua pa u konsultuar me BE-në ”.
Qasja e Grenellit ndaj aleatëve në Bruksel, sipas NYT, nuk u prit mirë nga evropianët, duke e akuzuar atë për injorimin dhe nënvlerësimin e demokracisë në Kosovë dhe kthimin e një syri të verbër ndaj autoritarizmit të Serbisë.
“Dyshoj se në këtë mënyrë ju mund të zgjidhni një situatë si ajo në Kosovë në mënyrën se si po përpiqet Grenell,” tha ish-i dërguari i posaçëm i BE për Kosovën Wolfgang Petritsch, duke shtuar se gjithçka ishte “thjesht konfuze” me Grenell.
Përpara zgjedhjeve presidenciale të SHBA në nëntor, Grenell ende pret një fitore diplomatike në Ballkan, sipas NYT, dhe gazeta vlerëson thirrjen e Serbisë dhe Kosovës për 27 qershor si befasuese.
Në tekstin për Vuçiçin, NYT flet për një aleat të Rusisë, nga i cili Grenell nuk kërkoi asgjë të veçantë, ndërsa ai bëri presion të shtuar mbi udhëheqësit e Kosovës.
Gazeta vëren gjithashtu një ndryshim në politikën ndaj Serbisë dhe Kosovës “në favor” të Serbisë.
“Ne kemi harruar që Kosova është klienti ynë”
Në këtë kuptim, ai citon disa ekspertë politikë, të cilët thonë se “kush është klienti i vërtetë i SHBA” duhet të kujtohet.
“Ne kemi harruar se kush është klienti ynë. Nuk është Serbia, por Kosova, një shtet që formimin e së cilës e kemi ndihmuar, shërbuyer dhe mbrojtur,” tha David L. Phillips, këshilltar i Ballkanit dhe këshilltar i Departamentit të Shtetit gjatë luftës në Kosovë.
Sipas NYT, Shtetet e Bashkuara po bënin presion mbi Kosovën e jo Serbinë, duke theksuar kërkesën për heqjen e taksave për importin e mallrave nga Serbia në Kosovë dhe kërcënimin se Kosovës do t’i mohohej ndihma e SHBA.
Në mars, kujtohet, Shtetet e Bashkuara ngrinë 50 milion dollarë ndihma për Kosovën, tërheqja e forcave amerikane nga Kosova u propozua në të njëjtën javë, dhe ato ndërhyrje ngjallën tensione midis Presidentit Hashim Thaçi dhe ish-kryeministrit të Kosovës Albin Kurti.
“Kosova kurrë nuk ka parë një diplomat si Grenell. Stili i Grenell është më shumë si ngacmim sesa negociim”, tha Briken Hoxha, drejtor i Nismës për Stabilitetin e Kosovës.
Amerika për shumë vite ka refuzuar të tërheqë kufijtë përgjatë vijave etnike, por në vitin 2018 drejtimi i Departamentit të Shtetit ndryshoi, pasi një ish zyrtar i SHBA-së tha se ishte një vendim i brendshëm për të qenë më përcaktues në vende si Ballkani për të shmangur humbjen e ndikimit në marrëdhënie. te fuqitë rivale si Rusia dhe Kina.
Dhe gjatë krizës së fundit politike në Kosovë, Ambasada e SHBA në Prishtinë postoi një status në Twitter në mbështetje të procesit parlamentar që çoi në përmbysjen e qeverisë, ndërsa Franca dhe Gjermania kundërshtuan atë, kujton NYT.
E gjithë kjo çoi në mosmarrëveshje me BE-në, të cilat u zgjuan kur Grenell u emërua ndërmjetës, kur shumë thonë, shkruan gazeta, se ai kishte një “qasje partizane ndaj luftës”.
Grenell e kupton që “dritarja po mbyllet”
Ai thuhet se mori përsipër negociatat nga BE dhe organizoi samite dhe konferenca pa përfshirë Brukselin.
Në fillim të këtij viti, Grenell kontribuoi në nënshkrimin e tre mini-marrëveshjeve mbi ajrin dhe hekurudhat, të cilat, shkruan NYT, ai tha se ishin një pikë kthese në marrëdhëniet midis Serbisë dhe Kosovës.
Bisedimet ngecën kur Albin Kurti erdhi në pushtet, duke thënë se e drejta e dialogut i takonte atij, jo Thaçit, kështu që njëri nga katër ish-zyrtarët, James R. Hooper, tha që Grenell foli kundër Kurtit nga frika se negociatat mund të ktheheshin nga rruga e bërë nga Vuçiç dhe Thaçi.
Një ekspert për Ballkanin tha që Grenell e kuptoi që “dritarja po mbyllet dhe ai dëshiron që një marrëveshje të arrihet, ratifikohet dhe zbatohet”.
Grenell njoftoi se tema e bisedës në Shtëpinë e Bardhë do të jetë ekonomia, shkruan NYT dhe shprehet se të gjithë pjesëmarrësit në dialog aktualisht mohojnë se do të ketë bisedime për shkëmbimin e territoreve, dhe se Vuçiç përsëriti se nuk ka asnjë fjalë për të njohur pavarësinë e Kosovës.
