Koalicioni i ri qeverisës mund të dobësojë orientimin perëndimor të Malit të Zi, veçanërisht nëse Fronti Demokratik fiton dominim ose ndikim të fortë në qeverinë e re.
Ai është i lidhur ngushtë me grupet nacionaliste serbe dhe operativët rusë dhe mbështet projektin “Serbia e Madhe”. Ata do të përpiqen të forcojnë identitetin serb në Malin e Zi dhe të anulojnë ligjin e ri mbi pronën fetare, këto janë hapa të mëdhenj në ringjalljen e projektit të Serbisë së Madhe, thotë analisti amerikan Janusz Bugajski për Pobjeda-n malazeze.
Një bashkëpunëtor i vjetër i Qendrës për Analizën e Politikave Evropiane nga Uashingtoni, ai shpjegon se Vuçiç po i kthen paqëndrueshmërinë Ballkanit përmes një diplomacie të dyfishtë dhe, me mbështetjen e Kremlinit, po përpiqet të arrijë atë që nuk arriti të bëjë Millosheviçi.
“Projekti i Serbisë së Madhe u ringjall nën presidencën e Aleksandar Vuçiçit. Por ndryshe nga epoka e Sllobodan Millosheviçit, projekti nuk sillet më rreth luftës së hapur, vrasjeve etnike, dëbimeve masive dhe rrëmbimeve territoriale. Fushata tani funksionon përmes tre parimeve kryesore – fshehja, fleksibiliteti dhe durimi.
Nën Millosheviçin, një Serbi e zgjeruar do të dilte nga Jugosllavia e shpërbërë duke u përhapur në territoret me shumicë serbe nga republikat fqinje, duke vrarë dhe dëbuar grupe të tjera etnike për të krijuar një shumicë serbe,” tha Bugajski.
Ai tregon se projekti dështoi kryesisht për shkak të rezistencës së kroatëve, boshnjakëve, shqiptarëve dhe malazezëve dhe ndërhyrjes ushtarake ndërkombëtare të udhëhequr nga Shtetet e Bashkuara.
“Vuçiç shërbeu si ministër i Informacionit i Millosheviçit dhe kjo është arsyeja pse ai e njeh mirë dezinformimin dhe mashtrimin për të arritur qëllime madhështore politike. “Me Partinë e tij Progresive, e cila ka monopolizuar politikën serbe, si dhe me një opozitë ekstreme, Vuçiç ka hapësirë të mjaftueshme për të ndjekur ambiciet mini-perandorake të Serbisë në Ballkan,” arsyeton Bugajski.
Ai shpjegon se strategjia e Beogradit sillet rreth tre elementeve kryesore – dobësimi i fqinjëve, diplomacia e dyfishtë dhe ndihma ruse.
“Serbia nuk është në gjendje të sfidojë Kroacinë, e cila është anëtare e NATO-s dhe BE, megjithëse vazhdon të sigurojë armë nga Rusia dhe Kina në një garë mini-armësh me fqinjin e saj më të pasur verior. Kroacia ka një popullsi serbe shumë më të vogël dhe më pak kompakte sesa gjatë epokës jugosllave dhe ka më pak dobësi politike dhe ekonomike që Beogradi mund të shfrytëzojë.
Tre qëllimet kryesore të projektit të ringjallur të Serbisë së Madhe janë Kosova, Mali i Zi dhe Bosnjë-Hercegovina. Serbia nuk mund të ri-thithë Kosovën, sepse kundërshtimi ndaj çdo forme të ndarjes mbetet. Qëllimi i Beogradit është të shtyjë për një kohë të pacaktuar zgjidhjen përfundimtare në marrëdhëniet bilaterale dhe ta mbajë Kosovën të pasigurt për të ardhmen e saj. Një Kosovë e dobët lejon që Beogradi të rrisë ndikimin e tij rajonal,” tha Bugajski.
Ai tregon se, megjithëse Mali i Zi është një anëtar i NATO-s, politika e Vuçiçit është krijuar për të nënshtruar sovranitetin dhe politikën e Jashtme ta bëjë të varur.
“Zyrtarët serbë dhe media ndërhynë në zgjedhjet e fundit parlamentare në Mal të Zi për të promovuar opozitën nacionaliste. Koalicioni i ri qeverisës mund të dobësojë orientimin perëndimor të vendit, veçanërisht nëse Fronti Demokratik fiton dominim ose është i fortë në qeverinë e re.
Ai është i lidhur ngushtë me grupe nacionaliste serbe dhe operativë rusë dhe mbështet projektin ‘Serbia e Madhe’.
Ai do të përpiqet të forcojë identitetin serb në Malin e Zi dhe të anulojë ligjin e ri mbi pronën fetare. Udhëheqësit boshnjakë dhe shqiptarë do të shqetësohen veçanërisht për ngritjen e shovinizmit serb, i cili mund të drejtohet kundër komuniteteve të tyre,” tha Bugajski.
Ai paralajmëron se Bosnja dhe Hercegovina është shënjestra e tretë kryesore e pan-serbizmit.
“Vendi mbetet jofunksional kryesisht për shkak të politikës së bllokimit nga Republika Srpska autonome. Udhëheqësi i saj Milorad Dodik kërcënon periodikisht të shkëputet dhe të krijojë një shtet të ri serb. Territori është i banuar kryesisht nga serbët pas gjenocidit në luftë kundër muslimanëve boshnjakë.
Megjithëse Vuçiç po shmang një fushatë për ndarjen dhe bashkimin e Bosnjës me RS, është llogaritur që kriza më e gjerë rajonale dhe konfliktet në Bosnjë do të sigurojnë mundësi në të ardhmen për shkëputje kur Perëndimi të shqetësohet,” parashikon Bugajski.
Një tjetër komponent kyç i qasjes së Beogradit është diplomacia dyfish.
“Megjithëse pretendon të aspirojë anëtarësimin në BE dhe marrëdhëniet më të ngushta me NATO, Serbia kërkon të ekuilibrojë katër fuqitë kryesore – Rusinë, Kinën, Shtetet e Bashkuara dhe BE.
Qëllimi i saj është të përfitojë nga të gjithë, diplomatikisht, ekonomikisht dhe ushtarakisht, duke imituar strategjinë e mosangazhimit jugosllav pas prishjes së Titos me Stalinin në 1948. Ai gjithashtu mund të maskojë dhe ndihmojë projektin serb nëse Beogradi merr mbështetje nga aktorët kryesorë ndërkombëtarë,” tha Bugajski.
Ai shton se faktori i tretë në të cilin Vuçiç do të llogarisë për të ndihmuar axhendën e tij të Serbisë së Madhe është ndihma e qeverisë ruse.
“Moska e sheh Beogradin si një mjet të dobishëm për minimin e stabilitetit në Ballkanin Perëndimor, duke kufizuar integrimin perëndimor dhe zgjerimin e ndikimit rus. Sidoqoftë, në një moment, Kremlini mund të përpiqet ta shtyjë Vuçiçin në një konflikt të drejtpërdrejtë rajonal që ai u përpoq të shmangte.
Putini mund të përdorë aleancën e tij edhe më të ngushtë me Banja Luka-n për të nxitur shkëputjen e RS dhe për të shpejtuar reagimin zinxhir të konfliktit, i cili do të pushtojë BE dhe NATO. Në vend të një ballafaqimi të drejtpërdrejtë që mund të provokojë sanksione perëndimore, Vuçiç preferon të veprojë fshehurazi dhe të manipulojë dobësitë e fqinjëve të tij.
Në vend që të sulmojë drejtpërdrejt integritetin ose sovranitetin e shteteve afër, Vuçiç është fleksibël në zvogëlimin e pavarësisë së tyre dhe nxitjen e mosmarrëveshjeve nacionaliste. Dhe në vend të një kërkimi të shpejtë për dominimin rajonal, Vuçiç preferon të jetë i durueshëm, duke llogaritur që koha është në anën e Serbisë”, shpjegon analisti amerikan.
